Szlaki dydaktyczne w Tatrach Słowackich cz. IV
Szlak dydaktyczny na Zwierówce tym różni się od pozostałych w Tatrach Słowackich, że nie ma na trasie paneli ani tablic, a małe drewniane skrzynki, w których znajdują się zafoliowane karty z fotografiami i informacjami. Po przeczytaniu i obejrzeniu należy włożyć z powrotem do skrzynki.
Szlak wytyczony został w terenie łatwym, w strefie leśnej, na wysokości około 1000 metrów. Ma tylko 2200 metrów długości i niewielką deniwelację, a na trasie znajduje się 5 skrzynek z informacjami. Ścieżka dydaktyczna ma charakter spacerowy, a opracowana została z myślą o osobach starszych, rodzin z małymi dziećmi, a także tych, co lubią las i jego środowisko.
Polana i osiedle
Zwierówka to nazwa polany leżącej u zbiegu Dolin: Rohackiej i Łatanej, ale jest to również nazwa osiedla turystycznego. Być może pierwotna nazwa tego miejsca wywodzi się od zwierzyńca. Ponad 200 lat temu był to teren użytkowany przez mieszkańców Niżnej, a następnie Podbieli. W 1925 roku komposesorat orawski, do którego potem polana należała, zlikwidował wypas. Trzy lata później zbudowano na Zwierówce schronisko – Matašákovom chate, którą pod koniec II wojny światowej spalili Niemcy, wycofujący się z Tatr. Obecną Chatę na Zwierówce zbudowano w latach 1946-48. W pobliżu jest budynek Horskej služby Tatry Zachodnie – Zwierówka.
W grupie tej zatrudnionych jest 5 ratowników zawodowych i 15 czynnych ochotników, jest też kilkunastu ratowników seniorów. W remoncie jest obecnie budynek šL TANAP, w którym mieszczą się biura parku, natomiast przy drodze do Doliny Rohackiej, w odległości kilometra, znajduje się nowy obiekt „šindlovec”, w którym jest część hotelowo-restauracyjna i punkt informacyjny z wydawnictwami ŚL TANAP. W pobliżu drogi do Doliny Łatanej jest hotel „Osobita”, a na śródleśnej polanie niedaleko Stawku pod Zwierówką – hotel „Primula”. Jest też leśniczówka i kilka mniejszych drewnianych domków.
Od skrzynki do skrzynki
Przy schronisku na Zwierówce jest panel informujący o szlaku dydaktycznym, z mapką przebiegu trasy i lokalizacją skrzynek. W sumie jest ich pięć: 1. jak powstał las, 2. o potoku Zimnej Wody, 3. w jaki sposób drzewa kończą żywot, 4. co pozostało po lodowcach 5. o skałach budujących okolicę.
Od schroniska ruszamy przez polanę, kierując się w stronę widocznego przed lasem krzyża. Trasa szlaku jest wyznakowana białym kwadratem z ukośnym zielonym paskiem. Po dojściu przez las w rejon potoku, dochodzimy do pierwszych dwóch skrzynek, które znajdują się w niedalekiej od siebie odległości. Najpierw dowiadujemy się, jak powstaje las, kształtujący się stopniowo po ustąpieniu lodowców i ociepleniu klimatu. Las jest formacją roślinną, na którą składa się głównie drzewostan, a także podszycie i ogół organizmów żyjących w glebie.
Skrzynka nr 2 stoi w pobliżu potoku – Zimnej Wody Orawskiej – który powstał z połączenia Potoku Rohackiego z potokiem z Doliny Łatanej. W Podbieli, na wysokości 505 metrów, Zimna Woda uchodzi do Orawy, a ta w Królewianach do Wagu, którego wody płyną do Dunaju, a potem do Morza Czarnego. Największe stany wód są notowane na wiosnę, po roztopach, oraz po dużych ulewach. W wodach żyją: pstrąg potokowy, głowacica i wydra.
W skrzynce nr 3, przed polaną, na której stoi hotel Primula, mamy informacje, jak drzewa kończą żywot. Drzewa żyją dłużej niż człowiek, niektóre nawet do 1000 lat. Przeciętny wiek dojrzałego świerka to 250 lat, ale we wcześniejszym obumieraniu mogą mu dopomóc: wiatr, piorun, kornik, grzyby i inne szkodniki. Drzewo, obumierając, rozkłada się i stanowi pokarm dla innych gatunków. Wchodzimy na parking przy Primuli, a potem, po przejściu 100 metrów drogą asfaltową, ponownie wchodzimy w las i podchodzimy na niską morenę, za którą znajduje się stawek.
Stawek Maras (skrzynka nr 5), w literaturze polskiej znany jako Stawek pod Zwierówką, położony na wysokości 983 metry n.p.m., jako najniżej położony staw w Tatrach. Jego powierzchnia wynosi 0,31 ha, a głębokość 1,5-2 m. Nie ma dopływu ani odpływu. Jest pochodzenia polodowcowego, prawdopodobnie po wytopieniu bryły martwego lodu w morenie dennej lodowca, na kontakcie ze zboczem doliny. W czwartorzędzie lodowiec z Doliny Rohackiej miał 9 km długości, a pozostałością po nim w tym rejonie są: moreny boczna i denna oraz duże głazy, które przytransportował w swoim cielsku. Po stawku pływają kaczki, które zadomowiły się w tym środowisku.
Stawek można obejść, ale szlak od skrzynki biegnie dalej lasem przez morenę, aż na skraj Pučatinej polany (w polskim nazewnictwie Polana Jaworzynka), gdzie znajduje się ostatnia skrzynka z informacjami o budowie geologicznej. Z polany tej widoczny jest masyw Osobitej, zbudowany ze skał osadowych wapieni i dolomitów, natomiast Dolina Rohacka i jej otoczenie budują skały krystaliczne. Od tego miejsca szlak zawraca, po czym biegnie wschodnim brzegiem Marasu, a następnie nad hotel Primula i z powrotem na Zwierówkę.
