Szacowanie ryzyka lawinowego

Teoria 3×3 oraz Metoda Redukcyjna powinny być stosowane razem w celu określenia akceptowalnego poziomu ryzyka zejścia lawiny. Planowanie wycieczki narciarskiej oraz ocena ryzyka związanego z możliwością zejścia lawiny powinny mieć miejsce jeszcze długo przed wyjściem w teren. A więc powinieneś pomyśleć o tym dzień wcześniej, oraz myśleć cały czas w trakcie wycieczki.

Uwaga: system ten nie został stworzony ani zalecany do użycia w Stanach Zjednoczonych (Amerykanie mają, zdaje się, swoje własne sposoby). Prezentowane tutaj metody są przykładem dobrej roboty wykonanej w Europie w dziedzinie analizy ryzyka związanego z lawinami.

Teoria 3×3

Teorię tę stworzył Werner Munter, prowadząc przez wiele lat badania, obserwacje lawin, i analizując wypadki lawinowe.

3 Czynniki / 3 Filtry	Śnieg / Pogoda	Teren	Czynnik ludzki
Regionalny Określenie możliwości terenowych i czasowych odbycia wycieczki skiturowej.	Raport o zagrożeniu lawinowym, prognoza pogody, informacja lokalna, itp.	Użyj mapy w skali 1:25,000, przewodników dot. okolicy, zdjęć, własnej wiedzy.	Z kim idziesz? Umiejętności! Sprzęt! Osoba odpowiedzialna!	ZDOBYTE INFORMACJE
Lokalny Ocena wzrokowa okolicy, wybór konkretnej trasy i tras alternatywnych.	Generalne warunki śniegowe, kierunek i prędkość wiatru, ilość świeżo spadłego śniegu, inne zjawiska, widzialność, temperatura.	Sprawdź informacje otrzymane ostatnio, np. rzeźba terenu, nachylenie zboczy, trasy narciarskie, itp., czy są tam faktycznie trasy narciarskie? Jak dużo i kiedy ostatnio przetarte?	Kto jest w Twojej grupie? Czy każdy ma sprzęt lawinowy i nadajniki lawinowe z sobą? Czasowy plan wycieczki! Zostawiłeś wiadomość o planowanej trasie wycieczki?	OBSERWACJE PRZED USTALENIEM TRASY
Miejscowy Dokładna ocena bezpieczeństwa na rozpatrywanym fragmencie trasy (zbocza).	Sprawdź ilość świeżego śniegu, widzialność, nasłonecznienie, oszacuj możliwość zejścia “desek śnieżnych”, jaka jest spójność śniegu? Czy widzisz lawiny/zsuwy śnieżne?	Co jest powyżej i poniżej Ciebie: najstromsza część zbocza, bliskość grani, nawiane poduchy śnieżne? Jaka jest stabilność pokrywy śnieżnej?	Zmęczenie, zdyscyplinowanie grupy, technika, odległości pomiędzy osobami, jaka jest szerokość trasy? Myśl!	IŚĆ ALBO NIE IŚĆ

Metoda redukcyjna

Zanim zaczniesz na serio używać tej metody, powinieneś wiedzieć o lawinach znacznie więcej!
Idea tej metody jest następująca: bierzemy określony stopień zagrożenia lawinowego, któremu przypisana jest wartość Potencjalnego Zagrożenia (tabela 2), następnie określamy Współczynniki Redukcji dla poszczególnych klas (tabela 3) i podstawiamy do wzoru (ponieważ współczynniki są niezależne od siebie, mnożą się).

Otrzymując wynik mniejszy od 1 możemy uznać, że ryzyko jest niewielkie i spokojnie możemy iść. Wynik równy 1 oznacza, że powinniśmy przyjrzeć się dodatkowym czynnikom, albo dokładniej przeanalizować sytuację i wtedy podjąć decyzję. Wynik większy od jedności oznacza, że należy raczej zostać w domu lub zaplanować inną trasę wycieczki.

Formuła obliczenia ryzyka:

Stopień	Zagrożenie lawinowe	Potencjalne zagrożenie (do wzoru)
1	małe	2
2	umiarkowane	4
3	znaczne	8
4	duże	16
5	bardzo duże	32

Współczynniki Redukcji (WR) i ich kombinacje
Nr 1	redukcja za omijanie zboczy o nachyleniu 35-39 stopni	WR 2	klasa pierwsza
albo Nr 2	redukcja za omijanie zboczy o nachyleniu 35 stopni	WR 3
albo Nr 3	redukcja za omijanie zboczy o nachyleniu 30-34 stopni	WR 4
Przy znacznym zagrożeniu lawinowym musi zostać wybrany WR z klasy pierwszej.
Nr 4*	redukcja za unikanie zboczy o wystawie północnej (NW-N-NE)	WR 2	klasa druga
albo Nr 5*	redukcja za unikanie zboczy o wystawie WNW-N-ESE	WR 3
albo Nr 6*	redukcja za trzymanie się z dala od znanych z lawin obszarów	WR 4
(i dodatkowo) Nr 7	redukcja za zbocze ciągle rozjeżdżone przez narciarzy	WR 2
Z klasy drugiej WR nie sprawdzają się (nie należy ich uwzględniać) w warunkach wiosennych i przy mokrym śniegu.
Nr 8	redukcja za dużą grupę (> 4 osoby) w odstępach	WR 2	klasa trzecia
albo Nr 9	redukcja za małą grupę (2-4 osoby)	WR 2
albo Nr 10	redukcja za małą grupę (2-4 osoby) w odstępach	WR 3
Odległości pomiędzy podchodzącymi w grupie: minimum 10m przy podejściu, przy zjeździe większe.

* jeśli stwierdzisz, że jest równie niebezpiecznie na wszystkich ekspozycjach stoków, to współczynników nr od 4 do 6 nie bierzesz w ogóle pod uwagę (a więc często np. po dużym opadzie świeżego śniegu)

Uwagi:

• Nachylenie zbocza to nachylenie najbardziej stromej jego części.
• Przy dużym zagrożeniu lawinowym Metody Redukcyjnej nie należy stosować !!!
• Nie podchodź bezkrytycznie do powyższej metody, najpierw przeanalizuj i zrozum dokładnie tabele i znaczenie współczynników, potem dopiero podstawiaj liczby do wzoru.

TOPR poleca zapoznanie się z poradnikiem lawinowym Marcina Kacperka pt. “Kochaj śnieg – unikaj lawin” wydanym w 2005r., w Krakowie.