Szacowanie ryzyka lawinowego
Teoria 3×3 oraz Metoda Redukcyjna powinny być stosowane razem w celu określenia akceptowalnego poziomu ryzyka zejścia lawiny. Planowanie wycieczki narciarskiej oraz ocena ryzyka związanego z możliwością zejścia lawiny powinny mieć miejsce jeszcze długo przed wyjściem w teren. A więc powinieneś pomyśleć o tym dzień wcześniej, oraz myśleć cały czas w trakcie wycieczki.
Uwaga: system ten nie został stworzony ani zalecany do użycia w Stanach Zjednoczonych (Amerykanie mają, zdaje się, swoje własne sposoby). Prezentowane tutaj metody są przykładem dobrej roboty wykonanej w Europie w dziedzinie analizy ryzyka związanego z lawinami.
Teoria 3×3
Teorię tę stworzył Werner Munter, prowadząc przez wiele lat badania, obserwacje lawin, i analizując wypadki lawinowe.
3 Czynniki / 3 Filtry | Śnieg / Pogoda | Teren | Czynnik ludzki | |
Regionalny Określenie możliwości terenowych i czasowych odbycia wycieczki skiturowej. |
Raport o zagrożeniu lawinowym, prognoza pogody, informacja lokalna, itp. | Użyj mapy w skali 1:25,000, przewodników dot. okolicy, zdjęć, własnej wiedzy. | Z kim idziesz? Umiejętności! Sprzęt! Osoba odpowiedzialna! | ZDOBYTE INFORMACJE |
Lokalny Ocena wzrokowa okolicy, wybór konkretnej trasy i tras alternatywnych. |
Generalne warunki śniegowe, kierunek i prędkość wiatru, ilość świeżo spadłego śniegu, inne zjawiska, widzialność, temperatura. | Sprawdź informacje otrzymane ostatnio, np. rzeźba terenu, nachylenie zboczy, trasy narciarskie, itp., czy są tam faktycznie trasy narciarskie? Jak dużo i kiedy ostatnio przetarte? | Kto jest w Twojej grupie? Czy każdy ma sprzęt lawinowy i nadajniki lawinowe z sobą? Czasowy plan wycieczki! Zostawiłeś wiadomość o planowanej trasie wycieczki? | OBSERWACJE PRZED USTALENIEM TRASY |
Miejscowy Dokładna ocena bezpieczeństwa na rozpatrywanym fragmencie trasy (zbocza). |
Sprawdź ilość świeżego śniegu, widzialność, nasłonecznienie, oszacuj możliwość zejścia “desek śnieżnych”, jaka jest spójność śniegu? Czy widzisz lawiny/zsuwy śnieżne? | Co jest powyżej i poniżej Ciebie: najstromsza część zbocza, bliskość grani, nawiane poduchy śnieżne? Jaka jest stabilność pokrywy śnieżnej? | Zmęczenie, zdyscyplinowanie grupy, technika, odległości pomiędzy osobami, jaka jest szerokość trasy? Myśl! | IŚĆ ALBO NIE IŚĆ |
Metoda redukcyjna
Zanim zaczniesz na serio używać tej metody, powinieneś wiedzieć o lawinach znacznie więcej!
Idea tej metody jest następująca: bierzemy określony stopień zagrożenia lawinowego, któremu przypisana jest wartość Potencjalnego Zagrożenia (tabela 2), następnie określamy Współczynniki Redukcji dla poszczególnych klas (tabela 3) i podstawiamy do wzoru (ponieważ współczynniki są niezależne od siebie, mnożą się).
Otrzymując wynik mniejszy od 1 możemy uznać, że ryzyko jest niewielkie i spokojnie możemy iść. Wynik równy 1 oznacza, że powinniśmy przyjrzeć się dodatkowym czynnikom, albo dokładniej przeanalizować sytuację i wtedy podjąć decyzję. Wynik większy od jedności oznacza, że należy raczej zostać w domu lub zaplanować inną trasę wycieczki.
Formuła obliczenia ryzyka:
Stopień | Zagrożenie lawinowe | Potencjalne zagrożenie (do wzoru) |
1 | małe | 2 |
2 | umiarkowane | 4 |
3 | znaczne | 8 |
4 | duże | 16 |
5 | bardzo duże | 32 |
Współczynniki Redukcji (WR) i ich kombinacje | |||
Nr 1 | redukcja za omijanie zboczy o nachyleniu 35-39 stopni | WR 2 | klasa pierwsza |
albo Nr 2 | redukcja za omijanie zboczy o nachyleniu 35 stopni | WR 3 | |
albo Nr 3 | redukcja za omijanie zboczy o nachyleniu 30-34 stopni | WR 4 | |
Przy znacznym zagrożeniu lawinowym musi zostać wybrany WR z klasy pierwszej. | |||
Nr 4* | redukcja za unikanie zboczy o wystawie północnej (NW-N-NE) | WR 2 | klasa druga |
albo Nr 5* | redukcja za unikanie zboczy o wystawie WNW-N-ESE | WR 3 | |
albo Nr 6* | redukcja za trzymanie się z dala od znanych z lawin obszarów | WR 4 | |
(i dodatkowo) Nr 7 | redukcja za zbocze ciągle rozjeżdżone przez narciarzy | WR 2 | |
Z klasy drugiej WR nie sprawdzają się (nie należy ich uwzględniać) w warunkach wiosennych i przy mokrym śniegu. | |||
Nr 8 | redukcja za dużą grupę (> 4 osoby) w odstępach | WR 2 | klasa trzecia |
albo Nr 9 | redukcja za małą grupę (2-4 osoby) | WR 2 | |
albo Nr 10 | redukcja za małą grupę (2-4 osoby) w odstępach | WR 3 | |
Odległości pomiędzy podchodzącymi w grupie: minimum 10m przy podejściu, przy zjeździe większe. |
* jeśli stwierdzisz, że jest równie niebezpiecznie na wszystkich ekspozycjach stoków, to współczynników nr od 4 do 6 nie bierzesz w ogóle pod uwagę (a więc często np. po dużym opadzie świeżego śniegu)
Uwagi:
- Nachylenie zbocza to nachylenie najbardziej stromej jego części.
- Przy dużym zagrożeniu lawinowym Metody Redukcyjnej nie należy stosować !!!
- Nie podchodź bezkrytycznie do powyższej metody, najpierw przeanalizuj i zrozum dokładnie tabele i znaczenie współczynników, potem dopiero podstawiaj liczby do wzoru.
TOPR poleca zapoznanie się z poradnikiem lawinowym Marcina Kacperka pt. “Kochaj śnieg – unikaj lawin” wydanym w 2005r., w Krakowie.